خبر داغ
بررسی شرایط بلندمرتبه‌سازی در شهر رشت با تأکید بر ضوابط معماری و شهرسازی
رشد سریع جمعیت و نیاز به بهره‌برداری بهینه از زمین‌های شهری، موجب شده است که شهر رشت نیز مانند بسیاری از شهرهای کشور با پدیده بلندمرتبه‌سازی مواجه شود.
🔰بررسی شرایط بلندمرتبه‌سازی در شهر رشت با تأکید بر استانداردهای معماری و شهرسازی و ارائه پیشنهادات کاربردی
✍🏻 به قلم دکتر اسکندری هیئت علمی و معاون آموزشی دانشگاه پیام نور استان گیلان
💢رشد سریع جمعیت و نیاز به بهره‌برداری بهینه از زمین‌های شهری، موجب شده است که شهر رشت نیز مانند بسیاری از شهرهای کشور با پدیده بلندمرتبه‌سازی مواجه شود.
🔻این روند در شرایطی اتفاق می‌افتد که ویژگی‌های اقلیمی، تاریخی و فرهنگی خاص این شهر، لزوم توجه به استانداردهای معماری و شهرسازی را بیش از پیش ضروری می‌کند. رشت به عنوان مرکز استان گیلان، دارای بافتی متراکم و تاریخی است و در عین حال با اقلیمی مرطوب روبروست که طراحی ساختمان‌ها را نیازمند رعایت ضوابط ویژه‌ای می‌کند.
🔺در سال‌های اخیر، برخی پروژه‌های بلندمرتبه در بخش‌هایی از شهر همچون خیابان گلسار و حوالی میدان گیل توسعه یافته‌اند. این پروژه‌ها در کنار مزایایی چون تأمین بخشی از نیاز مسکونی، چالش‌هایی را نیز به همراه داشته‌اند؛ از جمله عدم تطبیق با بافت تاریخی، افزایش مشکلات ترافیکی، فشار بر زیرساخت‌های شهری، کمبود فضاهای باز و سبز، و در مواردی تخریب منظر شهری. از سوی دیگر، رشت به دلیل شرایط خاص اقلیمی و فرهنگی خود، نمی‌تواند نسخه‌ای یکسان با دیگر شهرهای ایران برای توسعه عمودی انتخاب کند و نیازمند الگویی بومی و متناسب با ویژگی‌های خود است.
🔻بر اساس استانداردهای معماری و شهرسازی کشور، بلندمرتبه‌سازی باید در قالب طرح‌های تفصیلی و جامع شهری مدیریت شود. در این چارچوب، توجه به سرانه‌های خدماتی مانند فضاهای آموزشی، درمانی و فرهنگی الزامی است. همچنین اصول جهانی همچون توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی و رعایت استانداردهای پایداری محیطی، باید مد نظر قرار گیرد. رعایت حریم‌های بصری، تأمین تهویه طبیعی، تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی و کنترل تراکم از دیگر ضرورت‌هایی است که نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد.
🔻چالش‌های رشت در این زمینه، فراتر از مشکلات فنی و کالبدی است. اقلیم مرطوب این شهر، نیاز به تهویه مؤثر و جلوگیری از رطوبت‌زایی در ساختمان‌ها را ایجاب می‌کند. وجود بافت‌های تاریخی و هویتی، بلندمرتبه‌سازی را به مسئله‌ای حساس‌تر تبدیل می‌کند، چرا که سایه‌اندازی یا آشفتگی بصری می‌تواند ارزش‌های فرهنگی را تهدید کند. علاوه بر این، ضعف در سیستم حمل و نقل عمومی و آسیب‌پذیری در برابر سیلاب‌های فصلی، فشار مضاعفی بر روند توسعه بلندمرتبه وارد می‌کند.
در چنین شرایطی، بلندمرتبه‌سازی موفق در رشت نیازمند اتخاذ رویکردهایی چندجانبه و کاربردی است. یکی از راهکارهای پیشنهادی، توسعه ساختمان‌های بلند در محورهای مشخص شهری است؛ مناطقی که از نظر دسترسی، عرض معابر و زیرساخت‌های شهری ظرفیت تحمل تراکم بالاتر را دارند. در کنار آن، بهبود و توسعه حمل و نقل عمومی، به ویژه راه‌اندازی خطوط BRT یا تراموا، می‌تواند نقش مؤثری در کنترل ترافیک و بهبود دسترسی ایفا کند. بهره‌گیری از معماری بومی گیلان، مانند استفاده از بام‌های شیبدار، ایوان‌های عریض و مصالح بومی، باید در طراحی ساختمان‌های مرتفع لحاظ شود تا هماهنگی بیشتری با اقلیم و فرهنگ شهر ایجاد گردد.
ایجاد فضاهای باز شهری در مجاورت برج‌ها، مانند پارک‌های خطی و میدان‌های عمومی، برای تهویه طبیعی و افزایش کیفیت محیط زندگی ضروری است. همچنین به کارگیری فناوری‌های نوین، نظیر سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی و آب، می‌تواند بهره‌وری ساختمان‌ها را افزایش داده و آسیب‌های زیست‌محیطی را کاهش دهد. از طرفی کنترل ارتفاع ساختمان‌ها بر اساس ظرفیت معابر و ویژگی‌های ژئوتکنیکی زمین، باید با دقت بیشتری انجام گیرد تا از آسیب به ساختار شهری جلوگیری شود.
مشارکت فعال شهروندان در فرآیند تصمیم‌گیری و طراحی پروژه‌های بلندمرتبه، از دیگر ضرورت‌هایی است که می‌تواند به افزایش مقبولیت اجتماعی این پروژه‌ها کمک کند. در نهایت، تدوین ضوابط تشویقی برای پروژه‌هایی که اصول پایداری و حفاظت محیط زیست را رعایت می‌کنند، می‌تواند توسعه‌ای هوشمند و متعادل را در رشت رقم بزند.
بلندمرتبه‌سازی در رشت، فرصتی برای توسعه شهری در راستای بهره‌گیری بهینه از فضاهای محدود است، اما این فرصت تنها در صورتی به نتیجه‌ای مطلوب منتهی می‌شود که با شناخت دقیق از ویژگی‌های محلی، رعایت استانداردهای علمی و مشارکت فعال همه ذی‌نفعان همراه باشد. آینده توسعه رشت وابسته به انتخاب الگوهای صحیح در مواجهه با چالش‌های امروز و فرداست.
